Sáu …cái học được ở trường mầm non
Học tự tin ở mình để thoải mái trong thân thể mình, có kỹ năng đối diện với mình, biết trọng bản thể của mình trong tiếp xúc với những trẻ đồng trang lứa, hay với người lớn, trong những hoàn cảnh và ở những môi trường khác nhau. Nói một cách nôm na : bé sẽ không rụt rè bám vào váy mẹ khi rời mái ấm gia đình
Làm sao trường mầm non đạt tới kết quả đó ?
Cũng dễ thôi . Trường phải là nơi các cháu thấy yên ổn, được bảo vệ, một loại gia đình thứ nhì, rộng hơn, nhưng mỗi cháu vẫn được tiếp đón như con cái trong nhà. Các cháu vẫn được quyền tiếp tục sống theo nhanh hay chậm tùy cháu, được nâng đở, được phát biểu ý kiến. Hơn thế nữa, các cô giáo mầm non khuyến khích học trò mình trên đường sáng tạo. Trí tưởng tượng của trẻ rất dồi dào, được khuyến khích đúng lúc đúng nơi, cháu nào cũng có khả năng thành thần đồng hay ít nhất là phát triển trí tuệ.
Học tự lập. Ở trường, không có mẹ bên cạnh, mỗi cô giáo phải lo cho trên dưới 20 trò, dù muốn hay không các cháu phải bươn chải giải quyết những vấn đề cá nhân. Quen bươn chải một mình các cháu sẽ đi tới suy nghĩ một mình và có ý kiến cá nhân. Dĩ nhiên thỉnh thoảng có cháu cũng cần sự giúp đở của người lớn – nếu không thì cô giáo thất nghiệp sao ! Sống trong cộng đồng, cũng có thể giữa bạn bè với nhau, các cháu tương trợ nhau và giúp đở nhau trên con đường học tự lập.
Tự lập và giúp nhau tự lập cũng là cách các cháu học cách sống trong xã hội, sống với người khác và vần tương thân tương trợ với người kháci.
Cô giáo mầm non dạy trẻ tự lập thế nào ?
. cách giản dị nhất là để trẻ tự làm lấy một mình những công việc cá nhân
. phân công và giao cho các cháu những trách nhiệm có giới hạn và tùy theo tuổi hay khả năng của mỗi cháu
. để các cháu chọn lựa việc làm, hát hay vẽ chẳng hạn
. hướng dẫn các cháu bằng cách cho mẫu, chỉ dẫn thể thức,… nhưng không làm thay cho cháu
. khuyến khích các cháu trong việc làm, tiến bộ, dù nhỏ mấy đi nữa
. lắng nghe những khó khăn mà các cháu gặp phải và đồng thời hướng dẫn cháu tìm hướng tự giải quyết khó khăn
. không phạt khi các cháu thất bại hay làm sai
Học nghe và học nói là bước khởi thủy, tối cần cho cuộc sống. Con người là một con vật biết nói nhưng đồng thời ta sống trong xã hội, ta cần nghe nữa. Nghe là kính trọng người nói. Ở trường mầm non, nói ở đây không chỉ là ngôn ngữ bằng lời một vốn ngôn từ đủ để hiểu người khác (+/- 800 – 1000 chữ – cho các trẻ nói tiếng Pháp) mà còn là khả năng diễn tả và giải mã các ngôn ngữ của cơ thể.
Đồng thời các cháu tập tành để có khả năng làm câu diễn tả những cảm nhận, những ý nghĩ và những gì các cháu cần.
Cái luật cơ bản ở trường có thể là luật «được nói khi đến lượt mình» vì như thế tức là lời nói của mỗi cháu được nghe, được trọng như chính các cháu đã nghe và đã trọng phát biểu của người khác.
Đấy là một tập tành vô cùng hữu ích vì trước đó, trong gia đình, đôi khi các cháu không phải thực thi luật ấy và có quyền «nói leo».
Ở trường mầm non có muôn vàn cơ hội để học nghe và nói. Khi đối thoại với cô giáo và với bạn, khi nghe kể chuyện hay khi chính các cháu kể chuyện, khi các cháu cùng làm việc trong các nhóm nhỏ, khi cha mẹ các cháu nói chuyện với cô giáo, khi các cháu cùng cô xem TV hay xem kịch, xem hát.
Học thiết kế các hiểu biết. Ở nhà thì chỉ quanh quẩn trong bếp với mẹ nhưng ở trường, dù chỉ là trường mầm non, các cháu bắt đầu khám phá thế giới của hiểu biết. Chưa biết đọc nhưng các cháu bắt đầu tiếp cận với sách, nghe đọc và hiểu truyện qua các tranh hình ảnh và màu sắc minh họa. Các cháu bắt đầu khám phá khả năng của ngũ quan và dùng ngũ quan để thu lượm kiến thức : nghe, thấy, ngữi, sờ, nếm và từ đó đếm, xếp loại, so sánh, đánh giá, nhớ, … những phương thức tối cần cho sự học sau này.
Khám phá môi trường để có thể sống và làm chủ môi trường là nội dung của chương trình mầm non. Các cháu quan sát thời tiết, học cách xem giờ, phân biệt bốn mùa, xếp loại các loại hoa quả, các loại lá cây, thú vật, …
Chỉ mới ở mầm non thôi mà kiến thức của các cháu đi những bước bảy dậm …
Học sáng tạo tập tành các cháu khả năng diễn đạt ý tưỡng của mình, những tưỡng tượng, sáng tạo, vẽ, nặn, sơn, múa hát, … với hai bàn tay của mình, với tiếng nói, với thân thể, … Cho các cháu gia nhập vào thế giới phong phú và không có giới hạn của các ý tưởng, kể cả những ý tưỡng xa vời nhất.
Cô giáo ở đó khuyến khích sáng tạo bằng cách kể cho trò nghe các chuyện thần tiên, các văn hóa xa lạ, cho các cháu tiếp xúc với những dụng cụ khác nhau, những kỹ thuật các loại, với nghệ thuật, nhiều hình thức khác nhau về cái đẹp, cho các cháu thấy là mộng mơ không chỉ là hoang đường.
Được thỏa mản các nhu cầu tình cảm. Điều cuối cùng này các cháu không phải học mà trường mầm non phải bảo đảm cho các cháu.
Thật vậy, dù đã đi học nhưng cháu nào cũng cần được yên ổn, được đón tiếp một cách nồng nhiệt, ở trong một môi trường đầy tín cậy, được săn sóc và có những vòng tay trìu mến ấp ủ.
Trường mầm non là trường «học chơi» chứ chưa «học thật», kỷ luật phải được thay thế bằng tình thương, chú tâm đến sự thoải mái từ vật chất đến tâm sinh lý của trẻ, không áp đặt một thời dụng biểu khắc khe, cho trẻ có nhiều liên hệ có chất lượng với ê-kíp giáo viên và lúc nào cũng chủ tâm chú ý đến hạnh phúc của các cháu